اغراق در «تهدید ایرانی»
بهار: فرزند طبقه کارگر و شاخص‌ترین چهره منتقد نقش امپریالیستی آمریکا در جهان است؛ از زمان جنگ ویتنام تاکنون از دانش و جایگاه خود برای عتاب و خطاب سیاست‌های آمریکا استفاده کرده است و چندان جای تعجب ندارد که تا به امروز جز نکوهش، یا معمول‌تر از آن، سکوت، پاسخی دریافت نکرده است. آورام نوآم چامسکی زبان‌شناس، فیلسوف، تاریخدان و متفکر آمریکایی است که جنایات دیگر کشورها در سطح جهان را انکار نمی‌کند؛ اما معتقد است مسئولیت هر فرد در گام نخست نگاهی به اشتباهات دولت خود است. در ۸۷سالگی همچنان به انتقاد از سیاست‌های رؤسای‌جمهوری آمریکا می‌پردازد، در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی می‌کند و مخاطبان بین‌المللی بسیاری دارد؛ تاکنون بیش از ۱۰۰ کتاب به چاپ رسانده است و بیش از ۴۰دانشگاه معتبر جهان به او دکترای افتخاری داده‌اند؛ در میان دانش‌‌آموختگان و دانشجویان، چهره‌ای کاملا شناخته شده است، اما به‌‌ندرت خارج از رسانه‌های تندروی آمریکایی گزارش یا گفت‌وگویی از او به چشم می‌خورد. مانند برتراند راسل که تا زمان مرگش، در ۹۷سالگی، به انتقاد از جنگ‌هایی که با حمایت غرب به راه افتاد پرداخت، چامسکی نیز از جایگاه آکادمیک خود برای
ایجاد فضایی علیه رفتارهای غیرانسانی کشورش در خارج از مرزها بهره برده است. در مصاحبه‌ای که در سال ۲۰۰۷ داشت، او از سیاست‌های هسته‌ای ایران دفاع کرد و عکس‌العمل ایران را در برابر پایبندنبودن کشورهای غربی به تعهداتشان طبیعی تلقی کرد و هنوز هم معتقد است اگر مخالفتی با برجام وجود دارد ناشی از نگرانی‌های اغراق‌‌شده‌ای است که طی سال‌های اخیر تحت تأثیر یک جریان «تهدید ایرانی» شکل گرفته است. «بهار» پیش از تصمیم‌گیری نهایی کنگره آمریکا درباره توافق هسته‌ای ایران و گروه ۱+۵ موسوم به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، در گفت‌وگویی اختصاصی با این فیلسوف آمریکایی، نظراتش را درباره نظم منطقه‌ای و بین‌المللی پس از توافق هسته‌ای و علل مخالفت‌های پیدا‌و‌پنهان با این توافق پیش و پس از دستیابی به آن را جویا شده است.
در پی توافق هسته‌ای شما ازجمله افرادی بودید که از این توافق حمایت کردید، دلیل این حمایت چه بود؟ چرا فکر می‌کنید باید از این توافق حمایت کرد؟
این توافق هسته‌ای باید برخی تنش‌ها را از بین ببرد و مسیر گشایش‌های آتی را فراهم کند. احساس خود من این است که تمرکز بر تسلیحات احتمالی هسته‌ای ایران به‌‌بیراهه‌رفتن است. مشکلات منطقه‌ای به‌مراتب جدی‌تری در این میان وجود دارد. البته در مورد تسلیحات هسته‌ای باید بگویم که هیچ کشوری نباید از این تسلیحات برخوردار باشد و من از طرح ایران برای ایجاد منطقه‌ای عاری از تسلیحات هسته‌ای در منطقه خاورمیانه حمایت می‌کنم.
بسیاری از تحلیل‌گران معتقدند توافق هسته‌ای ایران زمینه‌ساز تغییر نظم منطقه‌ای و بین‌المللی خواهد بود. آیا فکر می‌کنید این توافق می‌تواند نظم نوینی را در نظام بین‌الملل و منطقه پرآشوب خاورمیانه حاکم کند؟
توافق هسته‌ای ایران باید بر نظم منطقه‌ای و بین‌المللی تاثیر مثبتی داشته باشد. البته بستگی دارد که طرف‌های این توافق از فرصت‌هایی که وجود دارد چطور و تا چه اندازه استفاده میکنند.
این توافق بر آینده حضور ایران در عرصه بین‌المللی و تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی چه تاثیری خواهد داشت.
من این‌طور فکر‌‌می‌کنم که پس از این توافق شاهد ایرانی فعال‌تر در تحولات منطقه‌ای و بین‌المللی باشیم.
برخی معتقدند ازجمله عوامل دستیابی ایران و گروه 1+5 و به‌نوعی رضایت طرف‌های اصلی این مذاکرات و به‌ویژه آمریکا و کشورهای اروپایی، بی‌ثباتی و ناامنی روزافزون در منطقه آشوب‌زده خاورمیانه بوده است. آیا به‌واقع ناامنی‌های موجود در خاورمیانه بر رسیدن به توافق تاثیری داشته است و آیا ایران پس از این توافق می‌تواند به بازیگر اصلی منطقه در بازگرداندن صلح و ثبات تبدیل شود؟
مطمئنا ایران باید در مقابله با ناآرامی، آشفتگی، بی‌نظمی و تراژدی در منطقه ایفای نقش کند. اگر توافق بتواند این روند را تسریع کند که بهتر هم خواهد بود.
بسیاری معتقد بودند توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 می‌تواند به الگویی برای حل‌و‌فصل دیگر مناقشات بین‌المللی تبدیل شود. چقدر با این نظر موافق هستید؟
توافق هسته‌ای ایران می‌تواند دیگران را به تلاش بیشتر برای حل‌و‌فصل مناقشات منطقه‌ای ترغیب کند، اما هر مورد و هر پرونده مشکلات خاص خود را برای رسیدگی دارد.
تاثیر توافق هسته‌ای بر مناسبات ایران با کشورهای جهان، به‌ویژه آمریکا، را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این امید وجود دارد که توافق هسته‌ای ایران به پلی برای نزدیک‌شدن دو کشور تبدیل شود.
ارزیابی شما از فضای حاکم بر کنگره نسبت به توافق هسته‌ای چیست؟ مخالفت‌های جمهوریخواهان و برخی دموکرات‌ها در چه عاملی ریشه دارد و آیا این مخالفت‌ها می‌تواند از اجرای توافق هسته‌ای ممانعت کند؟
حزب جمهوریخواه تقریبا تمام سیاست‌های پارلمانی را رها کرده است. برای جمهوریخواهان همین دلیل که اوباما از این توافق به‌عنوان بخشی از میراث خود یاد می‌کند کافی است تا با این توافق مخالف باشند. یکی از دلایل اصلی مخالفان در هر دو حزب برای مخالفت‌هایشان، نگرانی‌های اغراق‌شده در مورد یک «تهدید ایرانی» است که طی سال‌های اخیر به دلایل مختلف به اذهان خطور کرده است. فشار اسرائیل و بودجه‌ای که طرفداران اسرائیل در این زمینه صرف میکنند نیز عامل در خور توجهی است که از روابط شگرفی سرچشمه می‌گیرد که طی سال‌های طولانی گسترش یافته است.
برخی جمهوریخواهان ادعا میکنند که باید برجام به‌طور کامل رد شود و دوباره نوشته شود. آیا این مسئله به‌‌منزله نادیده‌گرفتن هم‌پیمانان آمریکا در گروه 1+5 نیست؟ این مسئله خودخواهانه نیست که کل جهان منتظر شوند تا کنگره بخش‌هایی از برجام را تغییر دهد و بعد پیشنهادات خود را اضافه کند و آن را به تصویب برساند؟
جهان باید از هر تصمیمی که آمریکا می‌گیرد پیروی کند.
چرا این‌طور فکر می‌کنید؟ آیا هنوز هم آمریکا را یک ابرقدرت و هژمون در جهان تک‌قطبی می‌دانید؟
آمریکا تاکنون قدرتمندترین کشور جهان بوده است، اما دلیلی وجود ندارد که در صورت عقب‌نشینی آمریکا از این توافق، دیگر کشورهای جهان نیز لزوما همین رویه را در پیش بگیرند.
باراک اوباما، رییس‌جمهوری آمریکا، و جان کری، وزیرخارجه این کشور، بارها نسبت به رد احتمالی توافق هسته‌ای در کنگره هشدار داده و آن را باعث بی‌اعتبار شدن آمریکا در جهان دانسته‌اند. آیا رد احتمالی این توافق می‌تواند به جایگاه آمریکا در مذاکرات آتی بین‌المللی لطمه بزند؟
رد توافق در کنگره انزوای آمریکا در تبادلات بین‌المللی را به‌دنبال خواهد داشت و البته این نخستین‌‌بار نخواهد بود که چنین اتفاقی رخ می‌دهد؛ اگر بخواهیم به مورد دیگری اشاره کنیم، ایالات متحده در روابط خود با کوبا نیز برای چندین دهه تقریبا در انزوای کامل بود و طی چند سال اخیر این انزوا حتی به نیمکره غربی نیز سرایت کرد و به‌همین دلیل بود که اوباما باید گام‌هایی را برای عادی‌سازی روابط با این کشور برمی‌داشت.
آینده این توافق را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا فکر می‌کنید این توافق از سوی دو‌‌‌‌‌‌‌‌طرف و به‌ویژه آمریکا به‌طور کامل اجرایی خواهد شد؟خصوصا آنکه ممکن است در سال 2016 یک رئیس‌جمهوری جمهوریخواه به کاخ سفید وارد شود. آن‌چنان‌‌که نامزدهای جمهوری خواه انتخابات ریاست جمهوری تاکنون بر آن تاکید کرده‌‌اند، نخستین کاری که در دستور‌کار قرار خواهند داد رد این توافق خواهد بود.
پیش‌بینی این مسئله دشوار است. اگر دیگر کشورها به این توافق پایبند باشند، رد آن از سوی آمریکا آن هم به‌طور یکجانبه دشوار خواهد بود؛ البته این مسئله غیرممکن نیست.
چه پیش از دستیابی ایران و گروه 1+5 به توافق هسته‌ای و چه پس از آن، مخالفت‌های پیدا و پنهان مقامات اسرائیلی را با این توافق شاهد بوده‌‌ایم. ارزیابی شما از این مخالفت‌ها چیست و آیا بی‌توجهی کاخ سفید به نارضایتی اسرائیلی‌ها نسبت به توافق را باید ناشی از تحولی جدی در مناسبات تل‌‌آویو-واشنگتن دانست و اینکه قرار نیست از این پس آمریکا به‌طور تمام‌‌قد از سیاست‌های اسرائیل حمایت کند؟
برخی تنش‌ها در روابط میان آمریکا و اسرائیل وجود دارد، اما از یک تغییر اساسی در آینده‌ای نزدیک هیچ نشانه‌ای به چشم نمی‌خورد؛ با این حال، افکار عمومی در حال تغییر به‌‌سمت موضعی است که انتقاد بیشتری از سیاست‌های اسرائیلی در آن به چشم می‌خورد.
با وجود تمام رفت‌و‌آمدها و اطمینان مقامات کاخ‌سفید و همچنین دیگر کشورهای عضو گروه 1+5 به کشورهای عرب منطقه، به‌ویژه عربستان، نسبت به اینکه توافق هسته‌ای با ایران تهدیدی برای آن‌ها محسوب نمی‌شود، اعراب همچنان نسبت به این توافق بدبین هستند. این بدبینی در چه عواملی ریشه دارد و آیا ایرانی که مجاز به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای است، می‌تواند تهدیدی علیه کشورهای منطقه محسوب شود؟
درباره تهدیدی که ادعا می‌شود از سوی ایران وجود دارد به‌شدت اغراق شده است. هیچ دلیل نظامی، استراتژیک یا اقتصادی وجود ندارد که کشورهای منطقه را از روابط نزدیک‌تر و سازنده‌تر با ایران بازدارد.
دیدگاه تان را بنویسید