وزیر خاتمی: ایران نبود دمشق، بغداد و اربیل سقوط می کرد

خبرگزاری فارس: رئیس شورای راهبردی روابط خارجی گفت: اگر اروپا نتواند منافع ایران در قالب برجام را تأمین کند، دلیلی برای اینکه ایران در برجام بماند، وجود نخواهد داشت.

سیدکمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی که به آلمان سفر کرده طی سخنانی در بنیاد مطالعاتی آلمانی «کوربر» به نقش منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران پرداخت و گفت: اگر به نقشه ایران نگاه کنیم و یا آن را در ذهن خود مجسم کنیم، مشاهده خواهیم کرد که حوزه پیرامونی ایران را می‌توان به چهار منطقه شمالی، جنوبی، شرقی و غربی تقسیم کرد. هر کدام از این مناطق دارای مشترکات فرهنگی، تاریخی و سیاسی با ایران هستند و به نحوی تحت تأثیر تمدن ایرانی قرار داشته‌اند.

وی با بیان اینکه نزدیک به ۴۰ سال است که از وقوع انقلاب اسلامی در ایران می‌گذرد، اظهار داشت: در این ۴۰ سال هرکدام از این مناطق جغرافیایی با مسائل و رخداد‌هایی روبرو بوده‌اند که بر ایران نیز اثر داشته است و یا ایران در مقابله با اشغالگری، حفظ تمامیت ارضی و ثبات کشور‌های منطقه بر محیط پیرامونی خود تأثیر گذاشته است.

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی در ادامه به نقش منطقه‌ای ایران و تأثیرپذیری و تأثیرگذاری متقابل آن را در سه مقطع زمانی دهه اول، دو دهه میانی و بالاخره دهه چهارم بعد از پیروزی انقلاب اسلامی با ذکر مثال‌هایی پرداخت و گفت: ایران در دهه اول با دو رویداد منطقه‌ای مهم روبرو بود. اشغال افغانستان توسط شوروی سابق و دیگری اشغال بخش‌هایی از خاک ایران توسط رژیم صدام.

به گزارش فارس، وی افزود: اشغال افغانستان نه تنها بر کشور‌های همسایه این کشور تأثیر گذاشت، بلکه دیگر کشور‌های منطقه و بین‌المللی را برای مقابله با نیرو‌های شوروی وارد این معرکه کرد. غرب به رهبری آمریکا و با کمک پاکستان و کشور‌های عربی خلیج فارس به سازماندهی نیرو‌های تندرو عرب اقدام کرد تا به جنگ با نیرو‌های شوروی بپردازند. نتیجه این اقدام تشکیل سازمان القاعده و آموزش نیرو‌های عرب-افغان و بعدا تأسیس طالبان بود که عواقب ناگواری در بر داشت.

خرازی اضافه کرد: در این میان ایران نیز مخالف اشغال افغانستان توسط شوروی بود و امام خمینی (ره) صریحاً در برابر آن موضع گرفت و از مردم افغانستان خواست بپا خیزند و با نیرو‌های شوروی به مبارزه بپردازند، ایران اقدام غرب و متحدان منطقه‌ای آن را در سازماندهی نیرو‌های تندرو اسلامی خطرناک می‌دانست و لذا کمک‌های خود را در حمایت از مجاهدین افغان همچون احمد شاه مسعود متمرکز کرد.

وی ادامه داد: ایران به خوبی می‌دانست که حمایت از گروه‌های تندرو عواقب خطرناکی برای امنیت کشور‌های دیگر در بر خواهد داشت و لذا پس از خروج نیرو‌های شوروی از خاک افغانستان شاهد انتقال این نیرو‌ها به شمال آفریقا و ظهور تروریسم تکفیری در الجزایر، مصر و برخی دیگر از کشور‌های منطقه بودیم که جنایات زیادی را در پی داشت.

وزیر خارجه اسبق ایران خاطرنشان کرد: در همین برهه صدام حسین با حمایت کشور‌های عربی، به ویژه عربستان و کویت به ایران حمله کرد و همه قواعد جنگی را با بمباران موشکی شهرها، استفاده از سلاح‌های شیمیایی و حمله به کشتی‌های بازرگانی زیر پا گذاشت، ولی ایران در عین دفاع از خاک خود و بیرون راندن متجاوزان عراقی تلاش کرد جنگ را به نحوی مدیریت کند که به سایر نقاط از جمله کشور‌های حامی عراق کشانده نشود و موجبات بی‌ثباتی کل منطقه فراهم نشود.

خرازی یادآور شد: به طور کلی ایران در دهه اول پس از انقلاب اسلامی به‌رغم اوضاع غیر قابل کنترل در شرق و غرب کشور تلاش کرد از سرزمین خود دفاع و از گسترش تروریسم و بی‌ثباتی در منطقه جلوگیری کند.

وی با بیان اینکه در دهه دوم و سوم ما شاهد فروپاشی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی در شمال ایران و اشغال کویت و جنگ بعدی خلیج فارس در جنوب بودیم، اظهار داشت: این دو حادثه تحولات عظیمی را در سطح منطقه و جهان در پی داشت. با فروپاشی شوروی ۹ کشور جدید در شمال ایران به وجود آمد. جمهوری فدراتیو روسیه، سه کشور جدید در قفقاز یعنی ارمنستان، آذربایجان و گرجستان و ۵ کشور ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قزاقستان در آسیای مرکزی.

* کمک‌های ایران به جمهوری‌های نوظهور

خرازی افزود: ایران از جمله اولین کشور‌هایی بود که در حمایت از ثبات منطقه، جمهوری‌های مزبور را به رسمیت شناخت، گرچه می‌توانست بر برخی از آن‌ها به دلایل تاریخی ادعا داشته باشد.

به گزارش فارس، وی با بیان اینکه برخی از این جمهوری‌های نوظهور در سال‌های اول تأسیس خود با بحران‌های جدی روبرو شدند، عنوان کرد: روسیه با بحران‌های داخلی از جمله بحران جمهوری‌های خودمختار مسلمان، به ویژه چچن مواجه شد. ایران که ریاست سازمان همکاری اسلامی را برعهده داشت برخلاف برخی از کشور‌های اسلامی، چون عربستان که به نیرو‌های تندرو چچنی کمک می‌کردند، تلاش کرد بیطرفی خود را حفظ و با سفر به منطقه به برقراری آرامش در منطقه داغستان کمک کند.

خرازی با ذکر این نکته که در قفقاز نیز درگیری بین آذربایجان و ارمنستان بر سر جمهوری خودمختار قره‌باغ شدت یافت، بیان کرد: ایران بسیار تلاش کرد این درگیری کنترل شود و با وجود آنکه آذربایجان از ایران انتظار داشت از کشور مسلمان آذربایجان در برابر ارمنستان دفاع و به این معرکه کشانده شود، نقش یک میانجی بیطرف را برای جلوگیری از بی‌ثباتی بیشتر منطقه و حل معضل قره‌باغ از طریق گفتگو برعهده گرفت.

* ایران آرامش را به تاجیکستان برگرداند

وی همچنین گفت: ایران در درگیری‌های داخلی تاجیکستان بین دولت و نهضت اسلامی تاجیکستان نیز که بسیار خونین بود، توانست پس از چند سال تلاش، دو طرف را بر سر میز مذاکره بنشاند و آرامش را به تاجیکستان برگرداند، ولی متأسفانه اخیراً دولت تاجیکستان این توافق تاریخی را زیر پا نهاده است.

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی ادامه داد: ایران در مشکلات داخلی مربوط به قرقیزستان نیز نقش کمک‌کننده‌ای را برعهده داشت.

وی گفت: از زمان فروپاشی شوروی و استقلال کشور‌های مزبور، ایران سعی کرده با دولت‌های این منطقه روابطی عاری از تنش و براساس احترام متقابل و همکاری داشته باشد.

*نقش سازنده ایران در آزادسازی کویت

خرازی به رویداد دوم یعنی حمله صدام به کویت و مقابله نیرو‌های منطقه‌ای و بین المللی با عراق اشاره کرد و افزود: با اینکه کشور‌های عربی خلیج فارس از جمله کویت در جنگ عراق علیه ایران حامی رژیم صدام بودند و کمک‌های بی‌دریغی به صدام کردند، ولی ایران اشغال کویت توسط عراق را محکوم و از آوارگان کویتی در خاک خود پذیرایی کرد.

وی یادآور شد: متأسفانه نقش سازنده ایران در آزادسازی کویت و نیز کمک به نیرو‌های ائتلاف برای سرنگونی طالبان نه تنها مورد قدردانی غرب قرار نگرفت، بلکه بوش، رئیس جمهور وقت آمریکا ایران را در محور شرارت قرار داد.

سید کمال خرازی به بهار عربی نیز اشاره کرد و گفت: در دهه اخیر بزرگ‌ترین رخداد منطقه بهار عربی بود. این حادثه که امیدی در دل مردمان منطقه برای رسیدن به حکومت‌هایی عاری از فساد و دیکتاتوری به وجود آورد، خیلی سریع به ناامیدی تبدیل شد. دخالت قدرت‌های خارج از منطقه و برخی از کشور‌های منطقه برای تغییر دولت‌های منطقه باعث شد که شاهد درگیری، بی‌ثباتی، کودتا، گسترش تروریسم، جنگ داخلی و حتی به خطر افتادن تمامیت ارضی کشور‌های منطقه باشیم.

وی افزود: بعضی از کشور‌های جنوبی خلیج فارس از جمله عربستان، امارات و قطر با حمایت از گروه‌های تندروی سلفی و تکفیری به بی‌ثباتی در این کشور‌ها دامن زدند و در کشور‌هایی که مردم خواستار آزادی و تشکیل حکومت‌های برخاسته از اراده مردم بودند، با حمایت از کودتا، چون در مصر و حمایت نظامی از حکومت‌های قبیله‌ای غیرمردمسالار همچون بحرین و حتی مداخله نظامی آن طور که امروز در یمن شاهد هستیم، دامنه بحران‌های منطقه را گسترش دادند.

خرازی خاطرنشان کرد: دخالت نیرو‌های خارجی در لیبی، سوریه، بحرین و یمن منجر به شکاف و بی‌ثباتی شدیدی شد که متاسفانه هنوز ادامه دارد.

وی با بیان اینکه اشتباه مربوط به افغانستان در حمایت از تندرو‌های سلفی و تکفیری در بهار عربی نیز تکرار شد، عنوان کرد: در افغانستان با حمایت از گروه‌های تندرو، سازمان‌های القاعده و طالبان به وجود آمد و در بهار عربی داعش، النصره و جیش الاسلام و امثال آن که خیلی وحشی‌تر و خونخوارتر از طالبان بودند.

خرازی خاطرنشان کرد: ایران برخلاف بسیاری از کشور‌های منطقه و خارج از منطقه همواره بر اصلاحات داخلی به دست مردم هر کشور تأکید دارد، زیرا هر جا نیرو‌های خارجی دخالت کرد‌ه‌اند به درگیری و جنگ داخلی منجر شده است. از جمله در بحران‌های لیبی، سوریه، یمن و بحرین که نتیجه دخالت نیرو‌های خارجی است.

وی افزود: ایران با مداخله نیرو‌های خارجی در لیبی و توسل به زور برای سرنگونی قذافی مخالف بود و امروز شاهدیم که عملاً این کشور به دو بخش تقسیم شده است، درگیری و جنگ داخلی بین دو طرف ادامه دارد و گروه‌های تروریستی فعال هستند.

*داعش، النصره و جیش الاسلام حاصل کمک‌های میلیاردی کشور‌های منطقه و خارج از منطقه

خرازی به سوریه نیز اشاره کرد و گفت: ایران در سوریه نیز مرتباً هشدار می‌داد که حمایت از گروه‌های تندرو سلفی و تکفیری به شکل گیری گروه‌های تروریستی منجر خواهد شد. تشکیل داعش و النصره و جیش الاسلام نتیجه کمک‌های میلیاردی کشور‌های منطقه و خارج از منطقه از این گروه‌ها بود.

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی اضافه کرد: با تشکیل گروه‌های تروریستی در سوریه و عراق و خطر سقوط دولت‌های مزبور به دست این تروریست‌ها، ایران به درخواست دولت‌های مستقر در سوریه و عراق به مقابله میدانی علیه گروه‌های مزبور پرداخت.

وی در عین حال گفت: اگر کمک ایران به سوریه و عراق نبود قطعاً دمشق، بغداد و اربیل سقوط می‌کردند و حتی مرز‌های ایران و شهر‌های مرزی ایران در خطر قرار می‌گرفت، زیرا نیرو‌های داعش تا ۴۰ کیلومتری مرز‌های ایران پیشروی کرده بودند.

خرازی عنوان کرد: از سوی دیگر، بدون تردید اگر ایران به کمک دولت‌های سوریه و عراق نشتافته بود، امروز اروپا نیز بیش از وضعیت فعلی با خطر تروریسم روبرو بود.

وی با بیان اینکه با شکست داعش اختلافات داخلی کردی - عربی در سوریه و عراق افزایش یافت، اظهار داشت: در سوریه مناطق کردنشین با حمایت آمریکا خواستار استقلال شدند و در عراق حکومت اقلیم کردستان با برگزاری رفراندوم داعیه استقلال کردستان عراق را در سر داشت که می‌رفت به یک جنگ داخلی تبدیل شود. در اینجا درایت و میانجیگری ایران بود که این بحران را کنترل کرد و امروز احزاب کردی عراق که روزی خواهان استقلال بودند، بیش از گذشته در پارلمان عراق نماینده دارند.

*نقش ثبات آفرین ایران در لبنان

به گزارش فارس، وزیر خارجه اسبق در ادامه سخنانش با بیان اینکه ایران برخلاف عربستان در لبنان نیز نقش ثبات‌آفرین داشته، گفت: عربستان با فراخوانی و توقیف نخست وزیر لبنان زمینه درگیری داخلی در لبنان را فراهم کرد که خوشبختانه با وساطت فرانسه و مواضع مدبرانه مقامات لبنانی به خصوص رئیس جمهور لبنان و دبیرکل حزب الله با شکست روبرو شد، به طوری که در انتخابات اخیر لبنان شاهد کمترین تنش بودیم و احزاب و گروه‌های مختلف بدون اینکه یکدیگر را به تقلب متهم کنند با آرامش نتیجه انتخابات را پذیرفتند و رئیس مجلس و نخست وزیر انتخاب شد.

خرازی جنگ یمن و تجاوز نظامی عربستان و امارات به این کشور فقیر را نیز داستانی تراژدیک و شرم‌آور خواند و پرسید: آیا مردمی که ۱۲۰۰ سال تحت عنوان حکومت زیدیه در یمن حکومت می‌کرده‌اند و هم اکنون حدود ۴۰ درصد جمعیت این سرزمین را تشکیل می‌دهند، حق ندارند خواهان سهمی از قدرت در حکومت یمن باشند و باید اینگونه سرکوب شوند؟

وی گفت: جمهوری اسلامی ایران از ابتدای بحران از گفتگو‌های یمنی - یمنی حمایت کرده و حتی با کمک اروپایی‌ها خواستار مذاکره برای حل این بحران شده است، ولی متأسفانه عربستان سعودی و امارات به تجاوزات خود که منجر به کشته شدن هزاران زن و کودک و انسان بیگناه و نابودی تأسیسات زیربنایی و خانه و کاشانه مردم بی دفاع یمن شده است، ادامه می‌دهند و مدعی هستند حکومت در صنعا را آن‌ها باید تعیین کنند و حوثی‌ها نباید دخالتی در آینده یمن داشته باشند.

وی خطاب به حاضران در این نشست گفت: ایران تلاش کرده است نقشی ثبات آفرین در منطقه و در حوزه پیرامونی خود داشته باشد و این در حالی است که برخی از کشور‌های منطقه که از حمایت قدرت‌های فرامنطهقا‌ی نیز برخوردارند با حمایت مالی و تسلیحاتی از گروه‌های تندروی سلفی و تکفیری و آموزش آن‌ها در داخل و خارج از کشور نقش بی‌ثبات کننده خود را به اثبات رسانده‌اند.

* بحران‌های شدیدتری پیش رو است

خرازی بیان کرد: البته، این پایان ماجرا نیست و بحران‌های شدیدتری برای این منطقه حساس که اروپا در همسایگی آن قرار دارد، پیش‌بینی می‌شود.

وی افزود: امروز شاهدیم که دولت فعلی آمریکا به رغم امضای توافق مهم بین‌المللی برجام و تأیید آن در شورای امنیت سازمان ملل که می‌تواند نقش مهمی در ثبات و آرامش منطقه داشته باشد، از این توافق خارج شده و کشور‌های منطقه را به جنگ و درگیری تحریک می‌کند.

رئیس شورای راهبردی روابط خارجی با ذکر این نکته که ایران تاکنون تلاش کرده است به تعهدات خود درقبال برجام پایبند باشد، تصریح کرد:، ولی اگر اروپا نتواند منافع ایران در قالب برجام را تأمین کند، دلیلی برای اینکه ایران در برجام بماند، وجود نخواهد داشت و این حادثه می‌تواند به دامنه بحران‌های این منطقه بیفزاید و موجبات بی‌ثباتی بیشتر را در منطقه فراهم سازد که بی‌تردید بر امنیت اروپا نیز بی‌تأثیر نخواهد بود.