منبری‌های ممنوع التصویر/ حذف از آنتن، رویه مجازات‌ منتقدین سازمان باقی می‌ماند؟

سرویس فرهنگی فردا: حجت الاسلام شهاب مرادی که تقریبا به عنوان کارشناس میهمان ثابت برنامه آیینه خانه روی آنتن شبکه 2 می رود هفته گذشته در این برنامه انتقادات جدی را روانه سریال پر خرج «معمای شاه» کرده بود و گفته بود اجازه نمی دهد فرزندانش این سریال را تماشا کنند و آن را با سریال های فارسی وان مقایسه کرده بود. او دلیل اصلی‌ آن را مسائل اخلاقی و تربیتی عنوان کرد.

او در ادامه گفت: «دیالوگهای این سریال باور پذیر و برای مخاطب قابل پذیرش نیست، آیا کسی باور می کند شاه ضعیف و همجنس باز بوده است؟ این پدرسوخته اتفاقا قوی بود و همه دنیا پشت سرش بودند و عظمت امام این بود که چنین فردی را شکست داد. کسی با دیدن این سریال درباره بد بودن شاه قانع می شود؟ چرا چنین پولی باید صرف چنین سریال بی تاثیری شود؟»

اظهاراتی که البته خبر بیست و سی به عنوان پرمخاطب ترین بخش خبری سازمان در یکی از گزارش های خود به آن پرداخت و با طعنه و کنایه به مرادی پاسخ داد.

اما روز گذشته شهاب مرادی در آخرین پست صفحه اینستاگرام خود با عنوان «بدون شرح» و بدون هیچ توضیح اضافه ای تصویر پیامک «حسین رضا قربانی» را منتشر کرد که در آن نوشته است: «سلام شب بخیر این هفته برنامه آیینه خانه کنسل می باشد با تشکر حسین رضا قربانی» تا مشخص شود مدیران دوره اخیر سازمان صدا وسیما با وجود شعار سعه صدر، هنوز در عمل برخی ویژگی های خاص دوران قبل را حفظ کرده اند.

منبری دیگر و محرومیت دیگر!

البته چنین اتفاقی یعنی ممنوع التصویری یک روحانی و منبری سرشناس بخاطر انتقاد به برنامه های صدا و سیما در رسانه ملی پیشینه ای بیشتر از شهاب مرادی و این ماجرا دارد و در مورد چهرهای سرشناس مذهبی نیز اتفاق افتاده که حتی منجر به دوری چند ساله آنها از شبکه های اقماری صدا وسیما شده است. اما شاخص ترین نمونه آن جلوگیری از دعوت حجت الاسلام علیرضا پناهیان به برنامه های رسانه ملی و عدم پخش سخنرانی های ایشان طی سالهای 86 تا 88 بود.

انتقاد صریح این خطیب مشهور و مدرس دانشگاه هنر به یک سریال تلویزیونی در سال 86 موجب این اتفاق شد. حجت الاسلام علیرضا پناهیان در یک از منبرهای خود با انتقاد از سريال «ساعت شني» که به موضوع رحم اجاره ای پرداخته بود گفت: «با اصرار دوستان بخشي از اين سريال را ديدم و با خود گفتم مگر نظام ساقط شده است كه چنين چيزهايي از تلويزيون پخش مي شود! من با ديدن اين داستانها بياد كتابهاي صادق هدايت و كافكا مي افتم.»

پناهیان معتقد بود نحوه پرداخت به این مسائل حریم خانواده ها را هتک می کند و انسان پس از ديدن اين فيلمها بايد بسيار توبه كند تا پليدي هاي روحش پاك شود. وی با انتقاد شديد از عملكرد مسولان صدا و سيما گفته بود: «مگر كسي رذالت داشته باشد كه اجازه دهد چنين تصاويري از تلويزيون پخش شود.»

پس از آن بود که خبر ممنوع التصویر شدن پناهیان دست به دست نقل شد. او در همان روزها در پاسخ به ابهاماتي در مورد ممنوع التصوير شدن خود، گفت: «از اين تصميم و آيين و مقررات سازمان صدا و سيما اطلاعي ندارم، اما به نظر مي رسد مسئولان سازمان صدا و سيما به خاطر انتقادهايم از اين رسانه ناراحت شده اند . »

هرچند عزت الله ضرغامی مدیر پیشین رسانه ملی این مسئله را تکذیب کرد و گفت: «نه کسی ممنوع التصویر شده و نه کسی که به صدا و سیما انتقاد می کند ممنوع التصویر می شود. حتی بسیاری از کسانی که به صدا و سیما انتقاد جدی دارند، در برنامه ها حضور دارند و ما هم به خیلی از آنها پول می دهیم که به سازمان بیایند و ما را نقد کنند. وقتی هم صدا و سیما را خوب نقد نمی کنند، ما به آنها اعتراض می کنیم.» با وجود این تکذیب ها آنچه در عمل اتفاق افتاد دوری پناهیان از رسانه ملی تا رخدادهای سال 88 بود که دوباره پای او را به سازمان صدا و سیما باز کرد.

عاقبت انتقاد در سمت خدا

حجت الاسلام محمد مهدی ماندگاری دیگر منبری شناخته شده ای بود که انتقاد بی پرده او به رویه صدا وسیما در تبلیغات بازرگانی افسار گسیخته، برنامه سمت خدا با اجرای نجم الدین شریعتی را دچار چالش کرد.

اسفندماه سال 92 بود که این کارشناس میهمان در پاسخ به سوال مخاطبین برنامه سمت خدا در شبکه سه، غلبه نظام سرمایه داری بر محتوای برنامه های تلویزیونی و تبلیغ کالا و مصرف گرایی حتی دربرنامه کودک که خلاف آیین نامه صدا وسیماست را مورد سوال جدی قرار داد و گفت: «آیا این همان دانشگاهی است که مدنظر و تاکید حضرت امام خمینی (ره) بود؟ ! »

او در پاسخ به مجری برنامه که تولید برنامه هزینه دارد گفت:‌ «من ۲۰ سال است که با رسانه در ارتباط هستم و می دانم که تولید برنامه هزینه دارد اما وقتی بودجه کم است خب تعداد شبکه ها را کم کنید و محتوا را افزایش و ارتقاء دهید . » و پیشنهاد داد در این خصوص مناظره برگزار شود.

همین اظهارات و حمله صریح وی به کارتل های مالی تبلیغات رسانه ملی فشار مدیران صدا و سیما به سید عبدالمجید رکنی تهیه کننده برنامه برای عدم حضور این کارشناس روحانی در برنامه های بعدی را به دنبال داشت. اما مقاومت رکنی در مقابل این فشار و دفاع وی از سخنان مطرح شده منجر به برکناری وی از تهیه کنندگی پربیننده ترین برنامه دینی تلویزیون شد. مسئله ای که نجم الدین شریعتی و مهیمان روز بعد این برنامه نیز تلویحا به آن گله کردند. نهایتا با فشار افکار عمومی و مخاطبین برنامه حجت الاسلام ماندگاری به برنامه بازگشت اما تهیه کننده برنامه تغییر کرد.

سیاهه بلند و آزمون سعه صدر

سیاهه ممنوع التصویرها بسیار طولانی تر از چیزی خواهد بود که به نظر می رسد. در این سیاهه از نام منقدان، اصحاب رسانه، مجری های سازمان و مدیران فرهنگی قرار دارد تا شاعران، بازیگران سینما، چهره های ورزشی و حتی فرماندهان دفاع مقدس! به هرحال رسانه ملی برای این ممنوعیت ها دلایلی هم دارد که بسیاری از آنها قانع کننده است. مثلا برخی زمینه های فساد، سابقه محکومیت ها یا فعالیت های غیر قانونی می تواند از جمله آنها باشد که البته همه آنها جای بحث دارد.

اما در هر صورت چنین برخوردی با یک کارشناس مذهبی مشهور با مخاطب فراوان و محبوبیت بالا میان توده های مردم که سابقه های مدیریت فرهنگی و تدریس در فضای دانشگاهی را هم در کارنامه دارد به واسطه انتقاد صریح، آن هم به یک سریال(!) مورد غضب قرار گیرد و جلوی پخش برنامه اش را بگیرند از جمله رفتارهایی است که آزمون سعه صدر مدیران ملی را نشان می دهد و تصمیم گیری درست در خصوص آنها می تواند وجه تمایز رسانه ملی و رسانه میلی باشد.