مروری بر سالی که گذشت؛ ترورهای مشهوری که مسیر تحولات سوریه را تغییر داد + گزارش جامع تصویری

سرویس بین الملل فردا؛ به مناسبت پایان سال 2015، سرویس بین الملل فردا سلسله گزارش هایی را با عنوان مهم ترین تحولات منطقه در سال 2015 منتشر خواهد کرد که در قسمت های نخست آن به صورت ویژه به سوریه می پردازیم. بی تردید مرور تحولات یک سال اخیر به شناخت موقعیت کنونی منطقه و موقعیت کشورها کمک بسیاری خواهد کرد.

سال 2015 را در طی عمر 5 ساله بحران سوریه می توان یک سال ویژه خواند. در این سال، تحولات مهمی در عرصه منطقه ای و جهانی رخ داد که جایگاه و موقعیت بین المللی کشورهای منطقه ای درگیر در سوریه را تغییر دارد و متناسب با آن بازیگری این کشورها در سوریه نیز تغییر یافت. به این ترتیب، طی این سال شاهد ظهور گروه های تروریستی جدید، گردان های نظامی قانونی و مشروع جدید و بالاخره تغییرات متعدد در معادلات نظامی کشور سوریه بودیم؛ همان گونه که در سطح سیاسی نیز تغییرات معنادار و اثرگذاری رخ داد.

در قسمت قبل ، 5 نمونه از ترورهای معروف در میان معارضان سوری را برشمردیم. در این قسمت، 5 نمونه از ترورهایی معرفی می شوند که به نوع خود می توانند ابعادی از جنگ در سوریه را نشان می دهند. در قسمت آینده 6 نمونه از ترورهای معروف و مشکوک در جناح حامی بشار معرفی خواهند شد. این افراد عبارتند از سردار پاسدار بسیجی، شهید همدانی، شهید جهاد مغنیه فرزند شهید عماد مغنیه، شهید سمیر قنطار، رستم غزاله، شهید ابو محمد الاقلیم (حاج ماهر) و شفیق فیاض برای خوانندگان مرور خواهد شد. پایان بخش این سه قسمت، مجموعه گمانه زنی هایی است در مورد ترور مشهور روزهای پایانی 20015 یعنی ترور زهران علوش.

ترورهای هدفمند، نقش مؤثری در معادلات جنگی و میدانی سوریه دارند و تقریبا تمام طرف های درگیر، از این حربه در نبرد استفاده می کنند.

اسامه الیتیم

ترور اسامه الیتیم، یکی از حوادث مبهم و عجیب ماه پایانی سال 2015 بود. در نیمه دسامبر 2015، قاضی القضات شهر حوران و مناطق مرکزی استان درعا به دست عوامل ناشناس ترور شد. در پی ترور الیتیم، تقریبا تمام گروه های مسلح حاضر در استان درعا بیانیه ای داده و آن را به شدت محکوم کردند.

اسامه الیتیم، رئیس دادگاه شرعی حوران

او در این مصاحبه ادعا می کند بعد از سه سال از تشکیل این سازمان قضائی، به بیش از 50هزار پرونده رسیدگی شده بود که بیش از 60 درصد آن ها با مصالحه خاتمه یافت!

فردای مرگ وی، رسانه ها مدعی شدند اسامه الیتیم توسط نظام سوریه و در جریان یک حمله هوایی کشته شده است؛ اما رسانه های نظام آن را رد کردند. با توجه به سابقه نظام در ترور ابوهمام و اعلام شجاعانه این علمیات، به نظر می رسد در صورتی که نظام الیتیم را ترور کرده بود ابایی از بیان آن نداشت.

تمام گروه های مسلح حاضر در استان درعا، ترور اسامه الیتیم را محکوم کردند؛ اما برخی ناظران، جبهه النصره را اصلی ترین متهم این ماجرا می دانند.

گزارش های روز اول مرگ وی را در اثر انفجار یک خودروی بمب گذاری شده در جاده بین درعا و صیدا (استان درعا) اعلام کرده بودند. با توجه به فاصله ده ها کیلومتری این محل با اماکن نفوذ داعش یا نظام، معلوم نیست دقیقا چه گروهی این خودروی بمب گذاری شده را در آن محل قرار داده بود! حتی یک ایده ای که در رسانه های حامی نظام مطرح شده، ایده «ترور اشتباهی» است به این معنی که قرار بوده فرد دیگری ترور شود؛ اما به اشتباه اسامه الیتیم هلاک شد!

مهنا جفاله

مهنا جفاله فرمانده گردان کتائب ابو عماره در شهر حلب بود که در محله صلاح الدین (تحت سیطره معارضان) با بمب گذاری داخل خودروی شخصی خود ترور شد! کتائب ابو عماره در بیانیه ای، ترور وی را به نظام نسبت داد و حتی مدعی شد راننده وی به نظام پناه برده است! اما برخی منابع آگاه، از پیوستن راننده وی به داعش و انجام این عملیات از سوی راننده اش خبر می دهند!

مهنا جفاله یک دانشجوی معمولی دانشگاه حلب بود که جنگ داخلی باعث شد مؤسس «یک گروه سری برای ترور» فرماندهان نظامی ارتش سوریه شود!

کتائب ابوعماره، دومین بزرگ ترین «گردان ترور» در میان معارضان حلب است که تاکنون تعدادی از فرماندهان ارتش سوریه را در شهر حلب (محله های تحت کنترل نظام) ترور کرده است! حتی در صورت ترور وی از سوی نظام، می توان این آن را «عملیات تلافی جویانه» خواند و از نظر حقوقی از آن دفاع کرد؛ زیرا ابوعماره نه یک گردان تخصصی نبرد شهری بلکه یک گردان با مهارت کافی برای ترورهای درون شهری در مناطق تحت سیطره نظام بود.

مهم ترین عملیات کتائب ابوعماره، ترور سردار رشید اسلام «ابو عجیب» فرمانده گردان کتائب لواء العباس (نخستین و بزرگ ترین گردان مدافعان حرم در آن زمان) بود.

مهنا جفاله یکی از دانشجویان شاخص دانشگاه حلب بود که نقش بسیار پررنگی در تحریک دانشجویان برای تحصن علیه نظام در مارس 2011 داشت. از آن زمان نام مهنا جفاله بر سر زبان ها افتاد و خودش شخصا با باز کردن صفحه مخصوص به خود در فیس بوک، گزارش های بی واسطه ای از فعالیت های خود در سال 2011 می داد. بنا بر خودنوشته های نامبرده، او تا دسامبر 2011 با حرکات مسلحانه علیه نظام به شدت مخالف بود و معتقد بود باید به صورت مسالمت آمیز علیه نظام انقلاب کرد؛ اما از دسامبر 2011 و بعد از گفت و گو با یکی از سران ارتش آزاد، مجاب شد که تنها راه مقابله با نظام، تشکیل گردان های مسلح و مبارزه مسلحانه است.

فرماندهان کم تجربه کتائب ابوعماره، از جمله زیرشاخه های ارتش آزاد سوریه بودند که در کنار داعش علیه ارتش سوریه می جنگیدند و نسبت به آن ها خوشبین بودند.

حکایت در خور تأملی است که بعدها فرمانده این گردان توسط داعش ترور شد!

گروه «الرقه تذبح بصمت»

این بار به جای انتخاب یک چهره، ترور یک گروه را معرفی می کنیم. تعدادی از جوانان اهل مبارزه مدنی شهر رقه، یک گروه مبارز علیه داعش تشکیل دادند که کم ترین فعالیت نظامی یا تسلیحاتی علیه این سازمان بسیار خشن تروریستی انجام نداده بودند! تنها فعالیت این گروه، «گزارش عملکردها و جنایتهای داعش» در شهر رقه یعنی پایتخت داعش بوده است.

گروه «الرقه تذبح بصمت» کم ترین فعالیت نظامی یا تسلیحاتی و حتی فعلایت خیریه و اجتماعی نداشت؛ اما به موی دماغ داعش تبدیل شده بود!

این گروه که توسط دو فعال مدنی شهر رقه تأسیس شده «الرقه تذبح بصمت» (رقه در سایه سکوت، سر بریده می شود) نام دارد و تبدیل به موی دماغ داعش شده بود؛ زیرا داعش به این نتیجه رسید که از داخل قلمرو خود یک کانال مستمر برای ارتباط با بیرون وجود دارد. با توجه به حساسیت های بسیار بالای داعش نسبت به حرکات جاسوسی و اعدام فوری هر یک از عوامل خود به واسطه کم ترین اتهام در این زمینه، داعش نابودی و اضمحلال فوری این گروه کوچک و اعدام سران آن ها را در دستور کار قرار داد.

یکی زا فعالیت های بارز «الرقه تذبح بصمت»، پوشش فعالیت های داعش در زمینه «تسخیر اذهان» و «شست و شوی ذهنی شهروندان» بود و در این راستا، توجه ویژه ای به فریب کودکان داشت.

شاید تا این جای کار چندان عجیب نباشد. عمده فعالیت این گروه از طریق توئیتر بود و با توجه به دسترسی به اینترنت در قلمرو داعش، ارتباط گیری از توئیتر چندان هم سخت و غیرممکن نیست. عوامل گروه با ادبیات رمزی از طریق توئیتر پیام های خود را از رقه به پناهندگان حاضر در ترکیه می رسانند و در ترکیه این اطلاعات رمزگشایی شده و از سوی سخنگویان گروه افشا می شد. سخنگوی این گروه، «ابراهیم عبد القادر» نام داشت که فاقد کم ترین سابقه فعالیت های سیاسی یا ژورنالیستی تا پیش از تشکیل این گروه بود.

الرقه تذبح بصمت یک شبکه اطلاع رسانی تشکیل داده بود که داعش را به وحشت انداخت.

در روزهای پایانی اکتبر 2015 داعش در داخل ترکیه و در شهر «اورفا» ابراهیم عبدالقادر را ترور کرد و به این ترتیب نشان داد هر زمان که اراده کند حتی در داخل اراضی ترکیه هم می تواند رقبای خود را ترور کند. در این عملیات، نه تنها ابراهیم عبدالقادر بلکه «فارس حمادی» از اعضای این گروه نیز شناسایی و ترور شد. جالب این جاست که سازمان امنیتی ترکیه (میت) و دولت پرادعای اردوغان هرگز نتوانستند عوامل این ترور را شناسایی و بازداشت کنند!

سیر تطور ظاهر مؤسس گروه رقه تذبح بصمت!

سمت راست: سواحل ترکیه

سمت چپ: رقه، پایتخت داعش!

گفتنی است ابراهیم عبدالقادر نه صرفا یک آواره بلکه یک پناهنده سیاسی دارای شناسه از سوی اداره امنیت ترکیه بود و برابر قوانین بین المللی و داخلی ترکیه، مسئولیت امنیت وی بر عهده آنکاراست.

ناجی الجرف

ناجی الجرف، یکی از روزنامه نگاران معروف سوری بود که در پی ناآرامی های سال 2011 و 2012 به سرعت دوربین خود را به میان معارضان برد و با پوشش گسترده تحرکات آن ها از سوی دولت سوریه به اتهام حمایت از تروریسم تحت تعقیب قرار گرفت. به همین علت از میانه سال 2012 زندگی در تعقیب و گریز را آغاز کرد و حتی بیش تر از سوریه، در داخل خاک ترکیه رؤیت شد.

سرگذشت ناجی الجرف، نمونه مناسبی برای درک سیر تحولات در بحران سوریه است.

از ویژگی های ناجی الجرف از همان سال 2011، تأکید بر عنصر آزادیخواهی و دموکراسی در معارضان سوری بود و به همین علت، هر چه گروه های رادیکال و تروریستی در سوریه قوی تر می شدند عرصه برای فعالیت ناجی الجرف تنگ تر می شد! حتی از این حیث، می توان تجربه وی را در مورد سرنوشت اعتراضات سوری به صورت ویژه مورد مطالعه قرار داد. البته روی دیگر این سکه، محبوبیت وی در میان معارضان موسوم به میانه رو بود تا اندازه ای که از سوی تعدادی از حامیانش به «دایی» معروف شد که بر نوعی وابستگی و حمایت ویژه از وی دلالت داشت.

ناجی الجرف هیچ گاه اسلحه به دست نگرفت؛ اما 4 سال آوارگی و زندگی پنهانی را تجربه کرد و نهایتا به دست تروریست ها به قتل رسید.

در روزهای پایانی 2015، نادی الجرف یا «دایی جرف»(!) در شهر مرزی «غازی عینتب» در برابر ساختمان «اوغرا پلازا» که در آن جا به فعالیت های خبری و رسانه ای خود می پرداخت ترور شد. در عملیات ترور وی، از یک قبضه کلت کمری همراه با دستگاه «صدا خفه کن» استفاده شده بود که ثابت می کند عوامل ترور با خیال راحت می توانستند به نادی الجرف نزدیک شوند. بعدها دولت ترکیه مدعی شد عوامل این ترور را شناسایی کرده و حتی دو نفر در این رابطه بازداشت شده اند؛ اما اطلاعات بیش تری در مورد آن ها منتشر نشده است. با این حال، برخی رسانه ها این ترور را به گروه تروریستی داعش منتسب می کنند.

دو دختر کودک ناجی الجرف به ترتیب در سنین 7 و 4 سالگی، یتیمی را تجربه می کنند.

نکته قابل توجه این است که آن ها زندگی آرام در یک شهر را هرگز در خاطره ندارند و از زمانی که به یاد می آورند، یا در ترکیه پناهنده بوده اند یا در شهرهای مختلف مشغول زندگی در سایه خوف و بمباران!

ترور ناجی الجرف، در میان فعالین شبکه اجتماعی توئیتر واکنش های مختلفی را برانگیخت. از سویی کاربران وابسته به داعش بابت ترور وی ابراز شادمانی می کردند؛ از سوی دیگر تعدادی ااز سلفیون افراطی نزدیک به تروریست های القاعده با شادمان نسبی از ترور «حامی صلیبی ها و فرهنگ غربی» تلویحا حمایت کردند. حامیان بشار اسد نیز با عنوان «خشونت فزاینده تروریست ها و افراط در قتل یکدیگر» از این ترور به صورت تلویحی ابراز رضایت کردند.

پیکر ناجی الجرف بعد از ترور

ناجی الجرف در سال 1977 در شهر «السلمیة» به دنیا آمد. شهر السلمیه در سی کیلومتری شرقی حماه قرار دارد و با کلید خوردن اعتراضات در ابتدای سال 2011 در شهر حماه، ناجی الجرف نیز به حماه رفت تا از نزدیک جزئیات تظاهرات مخالفان را پوشش خبری دهد. در سال 2012 شهر السلمیه به دو قسمت تبدیل شد، مخالفان بشار عمدتا به شمال حماه فرار کردند و حامیان بشار این شهر را به یکی از اصلی ترین پایگاه های بسیج مردمی (اللجان الشعبیه) تبدیل کردند. به همین علت در آگوست 2012 ریاض الاسعد فرمانده ارتش آزاد سوریه در سخنان بسیار تندی به این شهر و اهالی آن حمله کردند. بعد از آن، این شهر در معرض حملات انتحاری متعدد جبهه النصره قرار گرفت و بعدها داعش نیز تلاش کرد این شهر را اشغال کند.

ناجی الجرف در فیلم مستند «داعش در حلب» با شجاعت، روزهای اتحاد داعش با گروه های معارض و حضور علنی در شهر حلب را به تصویر می کشد.

در ادامه این فیلم، خیانت های داعش و نهایتا جنگ با دیگر معارضان را روایت می کند.

شدت حملات تروریستی به السلمیه به اندازه ای بود که «باسیلیوس زینو» از نویسندگان سکولار معارض بشار اسد در سال 2013 در مقاله ای در روزنامه الحیاة هشدار داد: «همین الآن می توان 11 روزنامه نگار فعال از این شهر در میان معارضان نام برد که در لیست تحت تعقیب نظام قرار دارند. این شهر نزدیک به 30 سرباز کشته شده در جنگ داخلی به ارتش آزاد هدیه داده است. اما ببینید فرمانده کل ارتش آزاد از اهالی این شهر به عنوان خائن نام می برد و بدتر از آن جبهه النصره از "تطهیر" قریب الوقوع این شهر خبر می دهد! تنها طی یک سال گذشته، نزدیک به 150 غیرنظامی در این شهر کشته شده اند که تنها جرمشان، عدم ترک خانه و کاشانه خود و آوارگی بوده است.»

ساخت فیلم مستند «داعش در حلب» باعث شد هواداران داعش در توئیتر به صراحت بنویسند هیچ نقطه ای در دنیا برای ناجی الجرف امن نخواهد بود و او قطعا ترور خواهد شد!

نادی الجرف در همراهی با معارضان به شهرت بیش تری دست یافت تا حدی که مدتی بعد به کارگردان و مستندساز هم تبدیل شد. مشهورترین مستند وی، «داعش در حلب» است که ویرانی ها و تباهی های بعد از خروج بر اسد را به خوبی نمایش می دهد. او همزمان مؤسسه «بصمة بسوریا» را راه انداخت تا اقدامات غیراخلاقی و ضد بشری صورت گرفته از سوی تروریست ها و ارتش سوریه را نمایش دهد! بعدها با آغاز حملات ائتلاف آمریکا به داعش در سوریه، نادی الجرف ضمن حمایت شدید از این عملیات از آمریکا خواست علاوه بر داعش، «حملات همزمان به تروریست های تکفیری و نظام بشار اسد» را در دستور کار قرار دهد! یکی از مواضع تاریخی وی، حمایت از بمباران سنگر های گروه تروریستی «احرار الشام» از سوی ائتلاف بین المللی بود که سر و صدای زیادی را به دنبال داشت.

یکی از فعالیت های ویژه ناجی الجرف - که به "دایی" در میان معارضان میانه رو مشهور بود - توجه به کودکانی بود که در سنین کودکی جذب گروه های تروریستی می شدند.

او ریسک حضور پنهانی در قلمرو تروریست ها را به جان می خرید تا تصاویر ناب و دسته اول از این کودکان تهیه و سپس به صورت ناشناس با خانواده های آنان مصاحبه کند تا دیتاهای مستندی برای تحلیلگران و کارشناسان ثبت شود.

به این ترتیب او در 27 دسامبر سال 2015 و خارج از وطن خود در غربت به وسیله کلت مجهز به «صدا خفه کن» ترور شد. تروری که از سوی معارضان بشار اسد طراحی و اجرا شده بود. تجربه وی می تواند یک تجربه روشن از کلاف سر در گم بحران سوریه باشد. کسانی که بر علیه بشار اسد خروج کردند؛ اما مجبور به آوارگی شدند و همزمان با دشمن بزرگ تری به نام گروه های تروریستی تکفیری مواجه شدند و حتی شهرشان از سوی تروریست ها در معرض فاجعه انسانی قرار گرفت! و بالاخره خودشان در غربت و در ترکیه از سوی عوامل تروریستی به قتل رسیدند.

ناجی الجرف در بخشی از فیلم «داعش در حلب» به صورت جدی به کودکان فریفته داعش توجه می کند.