جمع بندی توافق جامع چگونه بخوانیم؟/ ضمیمه پنجم راهنمای خواندن نقشه توافق

سرویس سیاسی فردا- علی مسعودی: دیروز بعد از یک دور گفتگوی طولانی، سرانجام ایران و ۵+۱ به جمع‌بندی توافق جامع رسیدند. اتفاقی که همه ناظران آن را تاریخی خواندند.

متن این توافق‌نامه ۱۵۹ صفحه است. متنی بسیار طولانی و البته پیچیده که خواندن و مسلط شدن به آن نیازمند زمان و مطالعه مکرر است. اما به دلیل اهمیت این اتفاق طبیعی است که افراد زیادی تمایل داشته باشند تا متن توافق جامع را مطالعه کنند و در نهایت به تحلیلی درباره آن برسند.

در این مسیر دو نکته به نظر دارای اهمیت است که باید به آنها توجه شود:

- نکته اول این است که متن توافق جامع از نظر فنی با توافق ژنو و بیانیه لوزان متفاوت است. تفاوت اصلی مفصل بودن و تشریح جزییات فراوان در آن است. به عبارت دیگر توافقنامه جامع شفاف و به دور از هرگونه ابهامات احتمالی است. مشخص است تلاش فراوانی شده است تا کمترین ابهام در درون متن باشد. این وضعیت درباره توافق ژنو و لوزان وجود نداشت. در نتیجه تمام کسانی که تمایل دارند درباره این جمع‌بندی تحلیل و نظر ارایه دهند، نباید به تفاسیر و صحبت‌های افراد اصالت بدهند. در زمانی که متن اصلی وجود دارد و گویا نیز هست، دیدگاه‌های افراد و برداشت‌های آنان از توافق جامع، نمی‌تواند مبنای تحلیل شود.

لذا اگر افراد بخواهند تحلیل درست ارایه بدهند به ناچار باید به سمت مطالعه متن اصلی و تحلیل آن حرکت کنند و خواندن و شنیدن صحبت‌های دیگران راه گشا نخواهد بود. بلکه بیشتر سردرگمی ایجاد می‌کند. متن‌هایی که در طول یک روز گذشته منتشر شده است گویای این مطلب هست.

- نکته دوم که می‌تواند برای کسانی که به دنبال فهم و اشراف پیدا کردن پیرامون توافق جامع هستند، مفید باشد، این است که ضمیمه پنجم توافق نقشه درک درست توافق است. در توضیح باید گفت که متن توافق و ضمایم آن بسیار مفصل و پر از موضوعات مختلف است. برای مثال در بخش‌ تحریم‌ها تمامی تحریم‌های اعمال شده علیه ایران در بخش‌های مختلف به تفصیل آمده است. لذا با خواندن آنها نمی‌توان به این سوال جواب داد که آیا امتیازها به صورت هم وزن داده و گرفته شده است یا نه؟

در نتیجه مساله زمان‌بندی و نحوه برداشتن تحریم‌ها و نیز اقداماتی که ایران باید در مقابل آن انجام دهد تعیین کننده وزن توافق است. این مهم در ضمیمه ۵ توافق مستتر شده است.

اما ضمیمه ۵ به دلیل وجود ارجاعات متعدد که به ضمایم دیگر توافق دارد، یک پیچیدگی مضاعف داشته و برای تسلط بر آن نیاز به زمان گذاری جدی دارد که به نظر این سطح از تمرکز در حد و توان رسانه‌ها نیست. برای همین شاید رسانه‌ها نتوانند نقش خود در این داستان را به خوبی ایفا کنند.

پس اگر بخواهیم درک درستی از جمع بندی توافق جامع داشته باشیم اولا به متن اصلی رجوع کنیم و ثانیا با استفاده از ضمیمه پنجم نقشه توافق جامع را درست مطالعه کنیم.