چه کسی وبا را وارد ایران کرده است؟

پانزدهم شهریور ماه بود که رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت نسبت به شیوع وبا در کشور هشدار و در عین حال از ممنوعیت عرضه سبزیجات در رستوران‌ها و اغذیه فروشی‌ها خبر داد. چند روزی از اعلام این خبر نگذشته بود که کار‌شناسان از مردم خواستند تا سبزیجات را حتی در منازل نیز استفاده نکنند. به گزارش خبرنگار اجتماعی «فردا»، آنچه در تمام خبر‌ها و هشدارهای مسوولان درباره شیوع وبا مشترک بود، نقش پر رنگ اتباع بیگانه در انتقال و شیوع این بیماری واگیردار است. اتباعی که برای تکدی‌گری به وفور بر سر چهار راه‌ها دیده می‌شوند. اگر تا پیش از این افغان‌ها به عنوان اتباع بیگانه به شمار می‌رفتند، اینک اما با بالا رفتن جاذبه‌های ایران برای تکدی‌گری، اتباع پاکستانی نیز به جمع آن‌ها پیوسته‌اند! روند مهاجرت اتباع افغان به کشور از بیش از ۳۰ سال پیش آغاز شده، اینک اما آن‌ها همراه با اتباع پاکستانی به عنوان تهدیدی برای سلامتی ایرانیان به شمار می‌روند. هر چند که به گفته مسوولان، تنها اتباع غیرمجاز، بدلیل کنترل نشدن، حامل انواع بیماری‌ها هستند. اواسط شهریور ماه رییس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیردار وزارت بهداشت، عامل شیوع وبا را اتباع بیگانه اعلام کرده بود. «ورود غیرقانونی اتباع کشورهای همسایه و مسافرت‌های غیرقانونی ساکنان مناطق مرزی به این کشور‌ها و ابتلای آن‌ها به بیماری وبا، عامل بیماری وبا در کشور طی سال جاری بوده است.» او همچنین وجود اتباع بیگانه در مزارع کشاورزی را نیز خطر دیگری برای سلامتی ایرانیان عنوان کرده بود. وزیر بهداشت نیز با دکتر گویا هم نظر است و ورود غیرقانونی اتباع بیگانه را عامل بروز وبا در کشور می‌داند. «پیگیری‌های وزارت بهداشت نشان داد منشا ابتلای ان بیماری، آلوده بودن سبزی‌ها و صیفی‌ها با ورود غیرقانونی اتباع بیگانه است.» اوایل مرداد ماه امسال بود که عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری‌های عفونی کشور تعداد مبتلایان رسمی به وبا را ۱۸ نفر عنوان کرده بود، اینک با گذشت بیش از یک ماه، او تعداد مبتلایان را بسیار بیش از این عنوان می‌کند. او درگفت‌و‌گو با «فردا» در عین حال با اشاره به تذکر وزارت بهداشت برای انجام نشدن هیچگونه مصاحبه‌ای در این زمینه، تعداد مبتلایان را بسیار بیشتر از آمارهای قبلی اعلام می‌کند. او نیز عامل این بیماری را اتباع بیگانه می‌داند. «اتباع بیگانه عمدتا از کشورهای فقیر وارد کشور می‌شوند، این افراد با بهداشت فردی و اجتماعی بسیار ضعیف، بیماری‌هایی دارند که در روند مهاجرت خود به ایران، افراد دیگر را نیز مبتلا می‌کنند.» دکتر مسعود مردانی، راه انتقال وبا را از راه مدفوع انسانی عنوان می‌کند. «انتقال مدفوع به دهان فرد منجر به بیماری باکتریایی وبا می‌شود.» با اینکه وزارت بهداشت تاکید می‌کند که اتباع بیگانه عامل شیوع وبا هستند، انوشیروان محسنی بندپی، نایب رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، معتقد است که تنها اتباع بیگانه مقصر نیستند. او به «فردا» می‌گوید: «عامل بیماری وبا، باکتریایی است که می‌تواند از فاضلاب‌های انسانی و یا آبیاری مزارع با فاضلاب‌ها، به افراد منتقل شود.» او تاکید می‌کند: «افرادی که مبتلا به وبا هستند، در شیوع این بیماری نقش دارند، با این حال نباید تمام مشکلات را به پای اتباع بیگانه گذاشت.» به گفته نایب رییس کمیسیون بهداشت مجلس، شیوع وبا در فصل تابستان دور از انتظار نیست، این موضوع بویژه در روستاهای استان خراسان جنوبی و استان‌های مرز نشین تشدید شده و مواردی از ابتلا به وبا در این استان‌ها دیده شده است، به هر حال اتباع بیگانه در شیوع این بیماری مزید بر علت شده است. محسنی بندپی، گزارش‌های وبا در سال جاری را نسبت به سال‌های گذشته جدی‌تر می‌داند. «در برخی سال‌ها، ما اصلا با موضوع وبا مواجه نبودیم، البته این موضوع به نبود آزمایشگاه‌های ویژه و گزارش‌های وزارت بهداشت ارتباط دارد.» به گزارش «فردا»، چند روزی پیش از آنکه وزارت بهداشت نسبت به شیوع وبا در کشور اطلاع رسانی کند، رئیس اداره بهداشت آب و فاضلاب مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت از آبیاری حدود ۶ هزار هکتار از مزارع جنوب تهران با فاضلاب‌ها خبرداده بود، همین موضوع سبب شد تا مسوول وزارت بهداشت در این حوزه، از این موضوع نیز ابراز نگرانی کند. «در صورتی که این مدفوع وارد فاضلاب شود و چنانچه از این فاضلاب برای آبیاری مزارع کشاورزی بویژه سبزیجات و صیفی‌جات استفاده شود، آلودگی این سبزیجات را به دنبال داشته و به این ترتیب بیماری وبا از این کانون می‌تواند به دیگران منتقل شود. در مجموع آبیاری سبزیجات با فاضلاب خلاف قانون است و متخلفان در این زمینه به مراجع قضایی معرفی می‌شوند.» بدین ترتیب علاوه بر اتباع بیگانه، این بار عاملان آبیاری مزارع با آب فاضلاب مطرح شد. هر چند که معاون وزیر جهاد کشاورزی با قطعیت آن را تکذیب می‌کند، با این حال این موضوع تا جایی جدی شد که رییس کمیته محیط زیست شورای شهر تهران، با اشاره به این موضوع تاکید کرد که مزارع جنوب تهران سالهاست با فاضلاب آبیاری می‌شوند. اقدامی که به گفته مدیر کل سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، آن را عاملی در شیوع وبا در کشور می‌داند. «بزرگ‌ترین نگرانی ما در مورد شیوع وبا در کشور آبیاری مزارع صیفی در برخی استانهای شرقی کشور با فاضلاب است.» عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری‌های عفونی نیز درباره آبیاری مزارع با فاضلاب، تاکید می‌کند: «چنانچه سبزیجات و صیفی جات از فاضلاب تغذیه شوند، این موضوع نه تنها منجر به انتقال وبا می‌شود بلکه می‌تواند مسبب بیماری‌های انگلی، روده‌ای و حتی سرطانی شود.» نایب رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در این باره به لزوم بازرسی وزارت بهداشت از منابع آب و فاضلاب اشاره می‌کند. «سند راهبردی کیفیت آب آشامیدنی تهیه شده که در صورت تصویب می‌توان منابع آبی را کنترل کرد.» بدین ترتیب با گسترش نگرانی‌ها از شیوع وبا در کشور، رئیس مرکز مدیریت بیماری‌های واگیروزارت بهداشت از تمام دست‌اندرکاران جمع‌آوری اتباع بیگانه غیرمجاز از جمله استانداران، فرمانداران و مسئولان نیروی انتظامی خواست که در امر جمع‌آوری اتباع بیگانه غیرمجاز بویژه در مزارع کشاورزی تلاش خود را به کار گیرند. عضو کمیته کشوری مبارزه با بیماری‌های عفونی نیز معتقد است که باید اقدامات جدی تری برای کنترل مرز‌ها صورت گیرد. «متاسفانه کنترل‌ها بسیار ضعیف است این در شرایطی است که ما مرزی برای کنترل کردن نداریم و همین موضوع باعث ورود غیرقانونی اتباع بیگانه به کشور و انتقال بیماری‌ها می‌شود.» نایب رییس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز با اشاره به تماس‌های خود و رییس کمیسیون با وزارت بهداشت، تاکید می‌کند: «از مسوولان وزارت بهداشت خواسته‌ایم که تمام موارد تشخیص بیماری وبا را به کمیسیون گزارش کنند.» او درباره اقدامات کنترلی نیروی انتظامی برای کنترل مرز‌ها، می‌گوید: «نیروی انتظامی برای کنترل مرز‌ها از مجلس درخواست اعتبار کرده‌ است، آن‌ها نیز اقداماتی انجام داده‌اند، نمی‌توان گفت که در ورود غیرقانونی اتباع به کشور نیروی انتظامی مقصر است.»